Του Ηλία Λυγερού
Υπάρχει μία αντίληψη στην πλειοψηφία του κόσμου ότι οι πόροι που προέρχονται από το κράτος και διαχειρίζονται οι φορείς του (Υπουργεία, Περιφέρεια, Δήμοι, Ευρύτερος Δημόσιος Τομέας, κλπ), είναι κάτι «ξένο» και δεν εμπνέει το σεβασμό που θα έπρεπε στην κατανάλωση του. Ο ρόλος των δημόσιων φορέων και ιδιαίτερα των αυτοδιοικητικών, πρέπει να είναι κατά κύριο λόγο ανταποδοτικός και κοινωνικός. Ο δημότης πρέπει να βλέπει ότι τα χρήματα τα οποία μέσω των φόρων και των ανταποδοτικών τελών δίδει, επιστρέφουν σε αυτόν μέσα από διάφορους τομείς. Πρωτίστως όμως, θέλει να αποκομίζει από τα διάφορα έργα, ότι αφενός υπάρχει ένας σχεδιασμός και ένα όραμα και αφετέρου μία συνέχεια.
Σήμερα δυστυχώς ο σχεδιασμός των αυτοδιοικητικών παραγόντων και δη όσων ασκούν εξουσία, περιορίζεται σε αποσπασματικά έργα, τα οποία δεν παρουσιάζουν μία λογική ακολουθία στην υλοποίηση τους, ώστε σε βάθος χρόνου να αντιμετωπίζουν καίρια και χρόνια προβλήματα (προ-σχολική στέγη, ύδρευση- αποχέτευση – άρδευση, εφαρμογή σχεδίου πόλεως, αναπλάσεις, οδικό δίκτυο, φωτισμός, κλπ). Είναι εμφανές, ότι η ωρίμανση έργων μέσω των απαραίτητων μελετών και αδειών δε γίνεται σε βάση ενός ολικού σχεδιασμού, αλλά επιμέρους, με αποτέλεσμα όταν έρθει ο καιρός για δημοπράτηση και υλοποίηση να αλλάζουν κάθε φορά τα δεδομένα. Οι επιμέρους σχεδιασμοί και η αναντιστοιχία μεταξύ τους, προκαλούν μεγάλη αύξηση στο κόστος υλοποίησης, αν το δει κανείς επί του συνόλου αλλά και αστοχίες.
Για παράδειγμα, οι αναπλάσεις που είναι ένα σημαντικό κομμάτι έργων που γίνεται τα τελευταία χρόνια, σχεδιάζονται ως ανεξάρτητα κομμάτια και η μετά την κατασκευή εποχή, όπου θα πρέπει κάποιος να τις συντηρεί, δεν έχει ληφθεί υπόψη σε κανένα σχεδιασμό. Αν για παράδειγμα πάει κάποιος σε μία αποθήκη αναλωσίμων δημοτικού φωτισμού, μπορεί να διαπιστώσει πόσα διαφορετικά είδη λαμπτήρων, υπάρχουν. Φανταστείτε πόσο επιπλέον κόστος και ανθρώπινους πόρους, έχει η προμήθεια και η διαχείριση τους. Αλλά και από πλευράς συντονισμού των υπηρεσιών, πόσες φορές έχει παρατηρηθεί να γίνονται τομές σε πρόσφατα ασφλατοστρωμένους δρόμους από διάφορες υπηρεσίες (ρεύματος, τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, ιδιωτών, κλπ), με αποτέλεσμα να αλλάζουν οι κλίσεις και η όδευση των όμβριων, δημιουργώντας ανισοσταθμίες που απαιτούν συνεχή επιδιόρθωση επιφέροντας την αγανάκτηση των δημοτών .
Αλλά και οι ανθρώπινοι πόροι, που είναι εξ ορισμού περιορισμένοι, σε ένα ανορθολογικό σχεδιασμό χάνουν την αποτελεσματικότητα τους. Ο συντονισμός και η ορθή αξιοποίηση των στελεχών, πρέπει να είναι αυτοσκοπός της εκάστοτε διοίκησης. Κατανομή του προσωπικού ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες και τις διαθέσιμες ειδικότητες, επικαιροποιώντας τα οργανογράμματα και χρήση των νέων τεχνολογιών για εξοικονόμηση χρόνου. Ακόμα και η χωρική κατανομή των υπηρεσιών, πρέπει να εξετάζετε με βάση τις ανάγκες και την αλληλεπίδραση που έχουν. Η δημοτική αρχή θα πρέπει να στοχεύει στη λειτουργία και οργάνωση δύο παράλληλων ομάδων εργασίας, μία η οποία θα ασχολείται με τα προβλήματα της καθημερινότητας και μία η οποία θα προετοιμάζει την υλοποίηση του οράματος αντιμετωπίζοντας ολιστικά τα προβλήματα της πόλης. Γιατί η μη ή η πολύ αργή ωρίμανση των έργων, οδηγεί είτε στο να μένουν αναξιοποίητα δημόσια κονδύλια, είτε το χειρότερο όταν έρθει η ώρα να εφαρμοστούν οι μελέτες να είναι ξεπερασμένες (π.χ. υλοποίηση έργων φωτισμού χωρίς να προβλέπονται λαμπτήρες νέας τεχνολογίας) και να χρειάζονται επικαιροποίηση ή ακόμα και εκ νέου εκπόνηση.
Το 2019 είναι η τελευταία χρονιά υλοποίησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων που κατάρτισαν οι Δήμοι και αναφέρονται στο χρονικό διάστημα 2014-2019. Καλό θα είναι κανείς κάνοντας ένα απολογισμό να δει το ποσοστό υλοποίησης του «οράματος» των εκλεγμένων αυτοδιοικητικών.
Βελτιώνοντας αρκετά από όσα προαναφέρθηκαν, μία δημοτική αρχή θα έχει στο πλευρό της τους πολίτες και θα μπορεί στη συνέχεια να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης, πράγμα το οποίο θα είναι η βάση για την ορθή χρήση των νέων έργων ελαχιστοποιώντας τις φθορές. Αλλά και σε λειτουργικά προβλήματα, όπου αρμόδια για τη ρύθμιση τους είναι η κεντρική κυβέρνηση, πρέπει να διεκδικηθεί η λύση τους συμμετέχοντας ενεργά σε κάθε μορφής διάλογο και όχι το μόνο τιθέμενο θέμα να είναι η απλή αναλογική. Η αυτοδιοίκηση πρέπει να αλλάξει ρότα.
Ο Ηλίας Λυγερός είναι δημοτικός σύμβουλος Ηρακλείου, επικεφαλής της δημοτικής κίνησης “Ενεργοί Πολίτες”
